Turks Fruit
maandag 20 oktober 2014
zondag 19 oktober 2014
wolkers
enkele belangrijke woorden
- zieke meeuw / vervelende parkiet
- rood / blauw
- anti burgerlijk
- beeldhouwer
- kreet van eenzaamheid
- al liftend leren ze elkaar kennen
- Olga houd van dieren / bang van kinderen
- tumor / haar valt uit / vergeetachtig en opvliegerig
- pruik houd ze op zelfs in haar kist / Turks fruit staat voor de verrotting van hun liefde en is het enige waar haar tanden niet van zouden uitvallen
- Amsterdam
- verdriet : kort en klein slaan van zijn atelier
- vragen naar waarom ? en hoe ?
- ik verteller dus : nadruk op de gevoelens !
- mist haar kat
- zwanger
- beeldende en directe taalgebruik
- Wolkers voelt zich meer beeldhouwer dan schrijver / was ook dierenverzorger en schilder
- In 1958 trouwde Wolkers in Frankrijk met Annemarie Nauta. Het huwelijk zou niet lang duren. Deze periode vormde later de inspiratie voor de roman Turks fruit. Olga, de hoofdpersoon uit dit boek, was gebaseerd op Nauta. Met Olga's kanker en haar overlijden in Turks fruit symboliseerde Wolkers het rouwproces dat hij doorging na het verbreken van de relatie met haar.
- zieke meeuw / vervelende parkiet
- rood / blauw
- anti burgerlijk
- beeldhouwer
- kreet van eenzaamheid
- al liftend leren ze elkaar kennen
- Olga houd van dieren / bang van kinderen
- tumor / haar valt uit / vergeetachtig en opvliegerig
- pruik houd ze op zelfs in haar kist / Turks fruit staat voor de verrotting van hun liefde en is het enige waar haar tanden niet van zouden uitvallen
- Amsterdam
- verdriet : kort en klein slaan van zijn atelier
- vragen naar waarom ? en hoe ?
- ik verteller dus : nadruk op de gevoelens !
- mist haar kat
- zwanger
- beeldende en directe taalgebruik
- Wolkers voelt zich meer beeldhouwer dan schrijver / was ook dierenverzorger en schilder
- In 1958 trouwde Wolkers in Frankrijk met Annemarie Nauta. Het huwelijk zou niet lang duren. Deze periode vormde later de inspiratie voor de roman Turks fruit. Olga, de hoofdpersoon uit dit boek, was gebaseerd op Nauta. Met Olga's kanker en haar overlijden in Turks fruit symboliseerde Wolkers het rouwproces dat hij doorging na het verbreken van de relatie met haar.
zaterdag 18 oktober 2014
Recept turks fruit
Turks fruit (Turks snoepje)
- Streekgerechten
- 4 porties
- 1 uur en 20 minuten
- Turkije
Ingrediënten
- 1 dessertlepel citroerasp
- 1 deciliter sinaasappelsap
- 250 gram suiker
- 8 baadjes gelatine
- 2 eetlepel poedersuiker
- 1,5 deciliter water
Bereidingswijze
In steelpan doen: 1,5 deciliter water, citroenrasp, sinaasappelsap en suiker.
Intussen in een kom met ruim koud water gelatine ongeveer 5 min. weken. Goed uitknijpen en al roerende in de hete suikerstroop oplossen.
In rechthoekige vorm schenken. (b.v. diepvriesdoos) en 24 uur laten stijven.
In blokjes van 2,5 cm. snijden.
Boven diepbord poedersuiker zeven. Blokjes turks fruit door de poedersuiker rollen.
In goed afgesloten blik kunt u ze zeker een maand bewaren.
Intussen in een kom met ruim koud water gelatine ongeveer 5 min. weken. Goed uitknijpen en al roerende in de hete suikerstroop oplossen.
In rechthoekige vorm schenken. (b.v. diepvriesdoos) en 24 uur laten stijven.
In blokjes van 2,5 cm. snijden.
Boven diepbord poedersuiker zeven. Blokjes turks fruit door de poedersuiker rollen.
In goed afgesloten blik kunt u ze zeker een maand bewaren.
donderdag 16 oktober 2014
Snoep: Turks fruit
Turks Fruit is een heerlijk zoete snoep wat gemaakt is van maïsmeel, wijnsteen en zoete stroop, daarin worden verschillende gedroogde, honing en noten aan toegevoegd. Het heeft een zachte gelei-achtige consistentie en wordt geserveerd in blokjes die bepoederd zijn met poedersuiker. Het kan los worden gekocht of verpakt. Ondanks dat Turks Fruit verkrijgbaar is in verschillende smaken, blijft de traditionele smaak rozenwater het meest populair. Turks Fruit wordt vaak geserveerd, na een maaltijd, bij de bittere Turkse koffie. Ook wordt het over de hele dag gegeten als lekkernij.
De geschiedenis van Turks Fruit
Turks Fruit bestaat al sinds de 15e eeuw en er doen verschillende verhalen de ronde over de oorspronkelijkheid ervan. Een van de verhalen is dat er een sultan was, in Turkije, die een zeer grote harem had. De vrouwen van de harem waren altijd aan het kibbelen en de sultan had er genoeg van. Hij had het plan gevat dat zijn banketbakker, aan het hof, een zoete lekkernij moest maken dat zo heerlijk was dat de vrouwen van zijn harem geen trek meer hadden in hun geruzie en zouden stoppen en er vrede in het paleis zou zijn. Wonderwel werkte het plan van de sultan, de vrouwen van de harem stopte zich vol met de heerlijke, zoete lekkernij en er was geen gekibbel meer.
Een ander verhaal is die van een banketbakker genaamd Bekir Effendi. Bekir woonde in een klein stadje in de bergen en verhuisde naar Istanbul waar hij een chocolade winkel opende. Bekir was een actief, nieuwsgierig persoon op het gebied van snoepgoed. Door experimenteren is gekomen op Turks Fruit. Het verhaal gaat dat zijn nieuwe zoete snoepgoed gebaseerd was op een oude Anatolische suikergoed wat gemaakt was van honing of siroop, waarin druiven gemend werden met bloem en water. Door mond-op-mond reclame rondom Istanbul steeg de verkoop, het werd zelfs verkocht in kanten zakdoeken wat voor die tijd erg nieuw was. Uiteindelijk kwam de sultan er ook achter en hij vond het zo lekker dat hij Bekir de Medaille van Eer gaf en al snel genoot het hele Koninklijke hof van de heerlijke lekkernij genaamd Turks Fruit. Bekir Effendi’s winkel bestaat vandaag de dag nog steeds in Istanbul en verkoopt nog steeds Turks Fruit. Dit is de oudste Turkse onderneming in haar oorspronkelijke locatie. Het bedrijf heeft zich ondertussen verspreid tot een wereldwijde onderneming met bedrijven in de VS, Japan, Frankrijk, Egypte, Groot-Brittannië en Zuid-Afrika.
In Turkije wordt het Lokum genoemd men is van mening dat het is afgeleid van het Arabische ‘rahat-al-hulkum’ wat betekent ‘tevredenheid van de keel ’.
De term Turks Fruit
De naam Turks Fruit was oorspronkelijk bedacht door een Britse reiziger die in de negentiende eeuw als eerste westerling de smaak van de lekkernij proefde, hij stuurde een schip met de lading naar huis omdat hij het zo lekker vond. Hierna werd Turks Fruit als snel populair in Europa en Amerika. Het was favoriet bij Pablo Picasso, Napoleaon en Winston Churchill. Er werd ook geexperimenteerd met nieuwe toevoegingen. Zo had men in Groot– Brittannië een plaat van rozenwater Turks Fruit bedekt met chocola en gaf het de naam Turkisch Delight Fry’s. Het kwam voor het eerst op de markt in 1914 en was vervaardig door JS Fry en Sons, tegenwoordig wordt het gemaakt door Cadbury’s.
Turks Fruit in literatuur. De meest beroemde verwijzing, althans voor Nederlander, is naar het gelijknamige boek van Jan Wolkers. In het boek vind de vrouwelijk hoofdpersoon het erg lekker. Wanneer ze erg ziek is koopt haar oude minnaar het af en toe voor haar. Een ander beroemd boek is van C.S. Lewis, The Lion, the witch and the wardrobe. In de roman wordt een broer, door de Witte Heks verleid met Turks Fruit, om zijn broer en zussen te verraden.
In de meeste winkels kan tegenwoordig Turks Fruit gekocht worden, mocht je het toch niet vinden dan kan het online gekocht worden. Mocht je vrienden of familie hebben die naar Turkije gaan, vraag ze dan om wat voor je mee te nemen.
Woorden geassocieerd met Turks Fruit en sfeerbeelden
rood haar - seks zonder grenzen - eerlijkheid - kinderangst en angst voor moederschap - vluchten - ontkenning - acceptatie - snotjes - borstkanker - hersentumor - afstand - verandering - eenzaamheid - weinig hebben veel ervaren - simpel maar gelukkig - emotionele bom - de dood - pruik - luik in hoofd - muziek - huisdieren - seks met anderen - overspel - vergelijkingen met vroeger - obsessie - kunst - beeldhouwen - vrouwelijk schoon - bleek - ros - dikke poep - lichtroze tepels - halsoverkop verliefd zijn - van niks vies zijn - haat en liefde - ergernis - razernij - manie - jaloezie - seksverslaving - schoonouders - schuld steken op haar eigen dochter - weggenomen borst die steeds terugkomt - Olga die de beelden van baby's in de rivier gooit - faalangst - verlatingsangst - bindingsangst - sproeten - focus op Olga doorheen het boek - ik-verteller is naamloos - verlies van alles wat je leven bepaald heeft - aftakeling - atelier - oude sfeer - jaren '70 Nederland - appartement - matras op de grond en kaarsen in flessen - simpele witte lakens - enkel elkaar - schimmel op de muren - simpel maar lekker koken, joie de vivre.
Blauw komt vaak terug als de kleur bij slechte dingen, zoals ziekte. Rood komt vaak terug als een positieve kleur, zoals Olga's haar, of als ze een mooi rood kleedje aanheeft etc.
Anti-Amerikaans, en vergelijkingen van mens en dier.
Link met Perfume, waar bleke vrouwelijke en vooral roodharige meisjes ook centraal staan (en extreme romantiek ook).
Enkele sfeerbeelden gebaseerd op angst:
Enkele beelden van ateliers (waar een groot deel van het boek zich afspeelt)
Blauw komt vaak terug als de kleur bij slechte dingen, zoals ziekte. Rood komt vaak terug als een positieve kleur, zoals Olga's haar, of als ze een mooi rood kleedje aanheeft etc.
Anti-Amerikaans, en vergelijkingen van mens en dier.
Link met Perfume, waar bleke vrouwelijke en vooral roodharige meisjes ook centraal staan (en extreme romantiek ook).
Enkele sfeerbeelden gebaseerd op angst:
Enkele beelden van ateliers (waar een groot deel van het boek zich afspeelt)
Rumoer rond Turks fruit
'Een geweldig boek vol rottigheid’
Nog altijd is Turks fruit een van de klassiekers van de
leeslijst. Veel seks, een film én het is te vinden in de ouderlijke
boekenkast. Maar hoe waren de reacties destijds? En welke plek heeft het
in de herinnering van hedendaagse schrijvers? | |
[p. 33]
| |
het de laatste nagel was aan de doodskist van De Tijd, dat een jaar later als dagblad ophield te bestaan.
Ook de vrouwenbeweging had bezwaar. Het Vrouwen
Bevrijdingsfront verspreidde op de stoep van het Amsterdamse
Tuschinski-theater een circulaire waarin de film werd omschreven als ‘de
zoveelste film die de bestaande idee over de vrouw bevestigt: een
willoos, passief, machteloos, duimzuigend ding, dat overal voor gebruikt
kan worden’.
Typerend voor de generatie ‘van na Turks fruit’,
is de blik van de Vlaamse (scenario)schrijfster Annelies Verbeke,
geboren in 1976. ‘Ik kende de reacties van de generatie van mijn ouders,
die samen te vatten waren als “Amai, amai, dat mag alleen in Holland”.
Toen ik de film uiteindelijk zag, voelde ik me vooral erg aangegrepen
door het verhaal. Dat de meeste mensen vooral de seks hebben onthouden,
komt waarschijnlijk omdat het toen nog ongebruikelijk was die zo
expliciet neer te schrijven of in beeld te brengen. Ook de manier waarop
het hoofdpersonage zich verzet tegen de oude bourgeoisie en gevestigde
waarden, is nu misschien wat minder relevant. Mij is vooral het trieste
gevoel bijgebleven dat al die lijflijkheid en rebellie pijnlijk
duidelijk van de kaart worden geveegd door een hersentumor. Dat een
mooie jonge vrouw daar haar verstand en waardigheid bij verliest. Dat de
dood uiteindelijk het sterkst is, hoe halsstarrig je je ook tracht over
te geven aan liefde en lichamelijk genot.’
Wolkers zelf noemde de film ’voor vijfenzeventig
procent een meesterwerk’. Vijfentwintig procent trok hij af vanwege de
opzichtige reclame voor de merken Batavus, Philips en Durex, en voor het
feit dat Rutger Hauer in de ogen van de schrijver te hard op de blote
kont van
Jan Wolkers stelt de hoofdrolspelers van de verfilming van Turks fruit voor, 7 juni 1972
Monique van de Ven had gemept: ‘Ik zou haar wel op haar billen slaan, maar altijd zo dat ze hun vorm houden en mooi rood worden. Daarna zou ik er zeker mijn mond naartoe hebben gebracht, om het weer goed te maken.’ ‘Rutger stak er een rode roos in!’ | |
‘Verboden’ boekOnnodig te zeggen dat als de film al voor protest zorgde, het boek daar drie jaar eerder niet voor onderdeed. Hoe de verhoudingen lagen, herinnert kinderboekenschrijver Guus Kuijer zich nog heel precies: ‘Je hoefde niet vóór Turks fruit te zijn, maar wie tegen was deugde niet. Dat ruimde op. Je kon heel christelijk Nederland vrolijk bij het grof vuil zetten.’ Zelf had hij tegen het boek maar één bezwaar: ‘Maar Olga, ach Olga! Waarom moest ze nou toch dood? Als ik ooit schrijver mocht worden, zou ik de meisjes in leven houden.’
Christelijk Nederland wilde liever de volledige oplage van Turks fruit bij het grof vuil zetten. Deed Wam de Moor (De Tijd)
het boek nog af als ‘een mislukte roman’ (overigens wel ‘met een
prachtig slothoofdstuk’), regelrechte weerzin overviel C. Rijnsdorp (De Rotterdammer)
tijdens het lezen, ‘omdat ik me innerlijk verzet en blijf verzetten
tegen de cultus, zo niet de dictatuur van de grofheid, die de laatste
tien, twaalf jaar de literaire situatie in Nederland heeft verpest.’ Hij
ergerde zich vooral aan Wolkers' ‘agressieve anti-burgerlijkheid’.
Van de talloze pogingen die moeten zijn gedaan om het
(christelijk) lezerspubliek voor het kwaad te behoeden, werden er
slechts enkele bij toeval opgetekend. Zo meldt het Brabants Dagblad van 19 maart 1971: Pastoor-deken J. Joosten uit Echt acht het boek Turks fruit van Jan Wol-
| |
[p. 34]
| |
kers
ongeschikt voor ongetrouwde lezers en heeft het uit de
parochiebibliotheek verwijderd. Hij zal het boek onder zijn beheer
houden, zodat het niet meer uitgeleend kan worden.’ Een voorbeeld van
een iets minder totalitaire vorm van censuur gaf onze hoofdredacteur,
die zich herinnerde hoe in de openbare bibliotheek van Leek een stukje
rode tape op de rug van het boek werd aangebracht. Dit gebeurde in
samenwerking met de plaatselijke dominees, die door middel van deze code
duidelijk maakten van welke boeken de lectuur werd afgeraden.
Het zal ongetwijfeld de publiciteit rond de film zijn
geweest, die de Belgische douane in het voorjaar van 1973 op het idee
bracht de zedelijkheid van het Vlaamse volk in bescherming te nemen. Aan
de grenspost Wuustwezel werd een honderdtal exemplaren van Turks fruit
in beslag genomen vanwege ‘pornografie’. Pas na ingrijpen van de
Antwerpse procureur des konings werd de partij weer vrijgegeven.
| |
Gedweept, genotenGelukkig was dit restrictieve beleid geen regel. Schrijfster Geertrui Daem legde in haar jonge jaren een heel Wolkers-archief aan, met dank aan de bibliotheek van Aalst: ‘Als zestienjarige was ik een literatuurverslinder. Gelukkig had Aalst in de zestiger jaren een prima bibliotheek met ruimdenkend hoofdbibliothecaris en ik had een oudere broer die me over Wolkers vertelde, wat in Vlaanderen niet zo vanzelfsprekend was. Mijn leeftijdsgenootjes hadden nog nooit over Wolkers gehoord. Ik lekker wél, als een van de eersten. Samen met Vinkenoog en Campert hoorde Wolkers bij een lichting Hollandse schrijvers die zich - net als ik! - tegen kleinburgerlijkheid en tegen hypocrisie keerden. Ik vond Wolkers de meest lijfelijke, de meest sensuele van de drie.’
Daem: ‘Wat me aangreep in een boek pende ik in die
jaren als een middeleeuwse monnik probleemloos over en ik borg het op in
een mapje - de fotokopie bestond nog niet en geld voor boeken had ik
niet. Al die uittreksels vormen een niet onaardig dossier, een
tijdsdocument. Destijds bracht ik Jan Wolkers onder bij “Nederlands
proza algemeen”. Ik schreef fragmenten over uit Serpentina's petticoat en Terug naar Oegstgeest en las gedurende de jaren '68 en '69 ook nog De hond met de blauwe tong, Een roos van vlees en het toneelstuk Wegens sterfgeval gesloten. Dat staat allemaal op een “onvolledige lijst van gelezen boeken”. Turks fruit
heb ik (volgens die lijst en bij mijn weten) nooit gelezen. Ik heb wél
de film gezien toen hij uitkwam. Een mooie, ontroerende film die me niet
naar het boek deed grijpen en die niet Wolkers maar Monique van de Ven
wereldberoemd in Vlaanderen maakte.’ ‘Ik geloof dat ik na '69 nooit meer
iets van Wolkers heb gelezen of overgeschreven. Mocht ik niet het beste
van zijn werk hebben gelezen, dan las ik het toch op het beste moment!
Ik verslond Wolkers op een heel cruciale leeftijd, ik heb met zijn werk
gedweept, ervan genoten, ermee opgeschept alsof ik het zelf had
geschreven - wat 'n klein beetje ook zo was! - en toen ben ik andere
schrijvers gaan lezen.’
Behalve afkeuring op morele gronden vond Wolkers bij
de recensenten ook lof, veel lof: ‘Het is een geweldig boek. Dionysisch.
Vol rottigheid, zinloosheid, humor en tederheid’, schreef Rob Vermeulen
(De Stem) en Paul de Wispelaere (Het Vaderland) concludeerde: ‘Turks fruit is het boek van een ras-echt schrijver.’ Door de bank genomen is Turks fruit dan ook Wolkers best ontvangen roman. Zelfs Trouw-recensent
J. van Doorne, die nooit echt warmliep voor het werk van Wolkers, ging
door de knieën. Ondanks aanmerkingen op de nauwgezette beschrijving van
‘viezigheden’ en het gebruik van ‘schuttingtaal’ luidde zijn
eindoordeel: ‘Een grote roman, omdat hij uitstekend geschreven is en
gedragen wordt door zowel een grote liefde tot het lijdende schepsel als
door volkomen-eerlijke grimmige boosheid.’
Anderen, zoals Kees Fens (de Volkskrant) en Hans Warren (Provinciale Zeeuwsche Courant),
bleven sceptisch. Maar een groot aantal recensenten vond in Wolkers'
gevoel voor humor en tragiek, hierboven al door Buddingh' genoemd, een
uitweg uit de ‘rijstebrijberg van smerigheden’ (in de omschrijving van
Warren) die Wolkers de lezer voorschotelt. Het was een handvat dat
Wolkers overigens zelf aanreikte in een interview met de Arnhemse Courant
op 7 december 1969, waarin hij verzuchtte: ‘Ik geloof dat de humor in
mijn werk niet begrepen wordt. (...) De mensen ervaren de bevrijding van
de humor in mijn werk helemaal niet. Ze zijn nog te zeer geschokt.
Scheepmaker kon geen enkel boek van mij lezen. Hij moest altijd voor het
raam staan kotsen.’
| |
SchuttingtaalVerreweg de meeste kritiek kreeg Wolkers op zijn taalgebruik, ook al deed Peter van Eeten in de Nieuwe Rotterdamsche Courant een poging zijn collega-critici in dit opzicht de mond te snoeren: ‘Ongetwijfeld zullen er ook nu weer critici zijn die vinden dat het boek “zeer ontsierd wordt door modieuze schunnigheden”. Zij leren het nooit, lezen bedoel ik, want ze zullen nooit begrijpen dat om bepaalde | |
[p. 35]
| |
gevoelens
over te dragen alleen die woorden en gedachten functioneel zijn die hen
met zoveel walging vervullen. In feite verraadt hun reactie niet anders
dan hun eigen erotische armoede en onvrijheid.’
Maar hoe ‘schunnig’ is het eigenlijk? Robert Anker,
behalve schrijver ook leraar, tekende na herlezing van de eerste
bladzijden van Turks fruit het volgende op: ‘Hallo zeg, dat is wel even other cookie dan het begin van mijn eigen roman Hajar en Daan waarover enig rumoer klonk omdat de eerste zin al het n-woord bevat. De Groene Amsterdammer
wijdde, overigens niet uit preutsheid, een hele recensie aan die eerste
zin, eigenlijk aan de vraag of er niet een verschuiving heeft
plaatsgevonden van “met iemand neuken” naar “iemand neuken”. Nou, ik kan
De Groene verzekeren dat er in Turks fruit uitsluitend geneukt wordt zonder met, niet alleen vreemde meiden om Olga te vergeten zoals De Groene denkt - uit agressie dus - maar ook Olga zelf, sterker nog de ik “steekt” haar geregeld “vast”.’
Anker: ‘Dat mijn eigen moslimleerlingen, wel degelijk
uit preutsheid, zich een beetje gegeneerd voelden bij de eerste
bladzijde van mijn roman kan ik me voorstellen, en nu ik Turks fruit
weer heb ingezien begrijp ik ook dat sommigen van hen weigeren de film
te bekijken om hem te vergelijken met het boek. Maar het verbaasde me
wel dat vorig jaar, tijdens de uitreiking van de Inktaap (waarvoor
jongeren uit officieel genomineerde boeken een keuze
Monique van de Ven en Rutger Hauer tijdens de opnamen van Turks fruit
maken), tientallen scholieren bekenden grote moeite te hebben gehad met mijn roman Een soort Engeland, aangezien de tweede bladzijde al een masturbatie-scène bevat. Zeker, een aantal van hen was afkomstig van Maria-Oog Colleges uit Jezus-Eyk en omstreken, maar het lijkt erop dat in sexualibus veel hedendaagse jongeren het jaar 1969, toen Turks fruit verscheen, nog niet hebben bereikt. Wolkers, sla toe! Opnieuw! Maar herzie wel even die scènes waarin Olga vanzelfsprekend, soms drie keer achter elkaar, klaarkomt terwijl ze geneukt wordt, want ook in 1969 al was uit een groot Amerikaans onderzoek gebleken dat het vaginaal orgasme een zeldzaamheid is, ik bedoel: het zou de kids maar op verkeerde gedachten brengen.’
Laat dat boek dan nog maar een tijdje op de
leeslijsten prijken, en dat kan ook zonder de film. Op dit moment wordt
gewerkt aan het script voor de musical Turks fruit, die in het
seizoen 2005-2006 de theaters in gaat, alleen als Wolkers het script
goedkeurt natuurlijk. Het wilde zal er wel afgaan: op een podium is het
toch al minder goed klaarkomen dan in een boek. Wat de muzikale vorm
betreft, lijkt de taal van Wolkers een dwingend voorschrift te bevatten -
want hoe zet je dit anders op muziek: ‘Bossen schaamhaar, ruw als
zeegras, zacht als bont. Droge kutten met wratten van binnen. Naar aan
je vingers maar lekker voor je lul.’ Juist. Dat wordt dus rappen. Alleen
een Turks fruit zonder Rutger en Monique... moeilijk.
|
Abonneren op:
Posts (Atom)